Refleksione islame për patriotizmin dhe fenë në 100 vjetorin e shtetit shqiptar
Justinian Topulli
Gjatë gjithë periudhës së diktaturës komuniste, shqiptarët e këtij nënqielli, janë bombarduar nga një propagandë anti-fetare, e cila ndër tjera, pasi e cilësonte rrejshëm shqiptarin si një indiferent shekullar ndaj fesë, nuk harronte të trillonte edhe teorinë e konspiracionit se: fetë e ndryshme në mesin e shqiptarëve, gjithmonë kanë pasur si synim të tyre të shërbenin si kolona e pestë e armikut, për t’i sunduar ata, madje, ato pikërisht për këtë qëllim janë përhapur nga pushtuesit në mesin e tyre! Pasojat e këtij edukimi të vazhdueshëm në fakt, shihen edhe sot, ku mjaft njerëz të kulturuar dhe jo të tillë, të rinj dhe të vjetër, vazhdojnë ta ruajnë këtë imazh për fenë në përgjithësi dhe për Islamin në veçanti. Nëse në periudhën komuniste pesha më e madhe e agjentit të huaj binte mbi kishën dhe klerin katolik, sot ky entitet dhe këta njerëz konsiderohen si më atdhedashësit, të cilët na lidhën me Evropën, “Atdheun tonë të origjinës”, ndërkohë që muslimanët dhe feja e tyre, si një subjekt që na lidh me “Azinë”, me arabët dhe turqit, pra me të “huajt” dhe agjendat e tyre armiqësore dhe imperialiste! Në fakt kjo nuk është diçka e re për ne si shqiptarë. Nacionalizmi shqiptar gjithmonë ka pasur rrymat e tij, ku gjithsecila e shihte kombin shqiptar herë si vëlla me grekët e herë si armik me ta, herë si vëlla me turqit e herë si armik me ta, herë si vëlla me sllavët e herë si armik me ta, herë si vëllezër me Evropën Perëndimore e herë si armiq me të. Ndërsa sot, mesa duket, për arsye të qarta pragmatiste politike dhe ekonomike, por edhe kulturore dhe aspak historike, Islami për shqiptarët konsiderohet si hallka e fundit e zinxhirëve të vargonjve osmanë, si shenjë e skllavërisë së dikurshme ndaj Lindjes (Kadare, Mosmarrëveshja, Onufri 2010).
Për këtë arsye, nuk janë të paktë zërat, që ngrenë e vënë, se muslimanët në mesin e shqiptarëve janë “kopilë” të turqve dhe se ata përbëjnë një rrezik potencial sigurie për kombin dhe shtetin shqiptar. Edhe musliman edhe shqiptar patriot, nuk mund të jesh! Vetëm nëse e shohim me këtë sy mund të kuptojmë gjithë atë urrejtje, që njerëz me emër dhe anonimë, vjellin vrer racist mbi muslimanët shqiptarë, nëpër media elektronike e tjetërkund; vetëm nën ndikimin e kësaj fobie të injektuar, mund të kuptojmë edhe studimet dhe artikujt absurdë për ruajtjen e sigurisë kombëtare nga fundamentalizmi islamik, që përpilohen nga individë apo institucione shtetërore apo të pavarura! (Xh. Shala, A. Kullolli, I. Koçollari etj.)
Zoti e krijoi njeriun nga kjo tokë dhe e bëri atë banesën e tij në këtë botë. Këtu ai lind, ushqehet, jeton dhe vdes. Për të, kjo tokë është atdheu dhe mëmëdheu i tij i madh dhe i përbashkët, që ai e ndan me llojin e tij human dhe krijesa të tjera të Zotit, e ndërsa vendi i veçantë, ku ne kemi lindur, jemi rritur dhe jetojmë është shtëpia jonë e veçantë, që po Zoti na ka dhuruar në këtë jetë.
Është në natyrën e njeriut si krijesë, që ta dojë vendlindjen dhe truallin e tij dhe të të parëve të tij. Është interesant fakti se nga kjo natyrë njerëzore buron edhe besimi në Zot, pra, nga ajo që Kurani e quan fitre.
Fitra është natyra e lindur njerëzore, për të cilën Zoti thotë: “Drejtohu me përkushtim në fenë e pastër monoteiste, natyrën fillestare, në të cilën Allahu i ka krijuar njerëzit. S’ka ndryshim të krijimit të Allahut. Kjo është feja e drejtë, por shumica e njerëzve nuk e dinë.” (err-Rrum:30)
Ajeti i mësipërm na tregon se burimi i besimit vjen nga diçka e pandryshueshme e njeriut, me të cilën ai lind dhe vdes, dhe kjo është pikërisht fitra, nga e cila buron në fakt edhe dashuria e natyrshme e njeriut për vendlindjen e tij. Pra, edhe besimi, edhe dashuria për mëmëdheun takohen te një gurrë e përbashkët dhe prej tij burojnë. Për aq kohë sa do të shteret kjo gurrë, për aq kohë do të shteret edhe besimi në Zot dhe dashuria për vendlindjen. Kjo gurrë mund të ndotet apo pakësohet nga faktorë të jashtëm, por ajo kurrë nuk mund të shteret, ashtu siç edhe besimi te Zoti dhe dashuria për mëmëdheun, nuk shteren për njeriun.
Këtu ia vlen të sqarojmë se, fjala që citohet shpesh si hadith se: “Dashuria e atdheut buron nga besimi”, nuk është e saktë. Së pari, kjo fjalë nuk është fjalë e Profetit (alejhi salatu ue selam), edhe pse libra të ndryshëm e citojnë atë si të tillë. Dijetarët e hadithit kanë treguar se kjo fjalë i atribuohet në mënyrë të gabuar Profetit dhe nuk është thënë prej tij. Së dyti, dashuri ndaj atdheut kanë edhe njerëz që nuk besojnë, çka përforcon edhe më shumë atë që thamë më sipër se, si besimi ashtu edhe dashuria për atdheun kanë të njëjtin burim, fitrën, por jo që detyrimisht rrjedhin nga njëra-tjetra.
Kështu pra, besimi në Zot dhe dashuria për atdheun, shkojnë për ne si besimtarë muslimanë paralelisht, pa u përplasur apo zënë vendin e njëra-tjetrës. Çdonjëra ka vendin e vet në zemrën e njeriut, ndaj është e gabuar ta vendosësh një besimtar para dilemës: nëse do më shumë fenë apo atdheun? Që të bësh një pyetje të tillë, do të thotë të vendosësh shenjën e barazimit në mes fesë dhe kombit. Pra, se feja dhe kombi kanë tipare tërësisht të njëjta, aq sa njëra mund ta zëvendësojë tjetrën. Ndërkohë, që këtu na duhet të qartësojmë se ç’është kombi dhe më pas, se ç’është feja? Në fjalorin e sotëm të gjuhës shqipe kombi përkufizohet si: “Bashkësi e qëndrueshme njerëzish, e formuar historikisht në bazë të bashkësisë së gjuhës, të territorit, të jetës ekonomike dhe të formimit psikik, që shfaqet në bashkësinë e kulturës.” Ndërsa përkufizimi që jep Enciklopedia Britanike është: “Njerëz, të cilët kanë identitet të përbashkët dhe krijojnë një trup psikologjik dhe një komunitet politik. Identiteti i tyre politik, zakonisht përmban disa karakteristika siç është një gjuhë e përbashkët, kulturë, etni dhe histori e përbashkët.”
Ndërsa feja, nga burimi i mësipërm përkufizohet si: “Marrëdhënia e qenieve njerëzore me Zotin, apo zotat, apo çfarëdo gjëje tjetër që ata e konsiderojnë të shenjtë, e në disa raste thjesht e mbinatyrshme.” Më tej, aty thuhet: “Fetë përpiqen t’i përgjigjen pyetjeve themelore që kanë të bëjnë thellësisht me gjendjen e njeriut, nëpërmjet marrëdhënies me të shenjtën apo të mbinatyrshmen, apo nëpërmjet perceptimit të natyrës së vërtetë të realitetit.”
Siç shihet qartë nga këto dy përshkrime, kombi dhe feja nuk janë e njëjta gjë dhe nuk mund të vendoset shenja e barazisë, edhe pse ato në mes tyre mund të kenë elementë të përbashkët, por që të dyja padyshim janë pjesë e identitetit të njeriut. Feja ka si objekt të saj kultin, adhurimin, Hyjin, botën tjetër, shpëtimin e shpirtit, etj, ndërsa kombi (një fjalë me origjinë arabe kjo: kaum) ka atdheun, etninë, gjuhën, historinë, kulturën. Feja nuk është e kufizuar në hapësirë dhe në kohë dhe përmban përgjithësisht botëkuptime të pandryshueshme për botën, jetën dhe njeriun, ndërsa kombi është i kufizuar në hapësirë, madje edhe në kohë, e religjioni është shumë më i hershëm si pjesë e identitetit të njeriut, sesa kombi. Kështu pra, që të pyesësh se cili është identiteti yt më i rëndësishëm feja apo shqiptaria, do të thotë që ose feja është nacionalizëm, ose nacionalizmi është fe.
Parimisht, asnjëra dhe as tjetra nuk janë respektivisht të tilla, por historikisht ka ndodhur që të identifikohen abuzivisht me njëra-tjetrën, ku fe të ndryshme janë shndërruar në nacionalizëm dhe kombe janë shenjtëruar si të ishin perëndi. Duket se këtë të fundit, kanë dashur ta bëjnë mjaft ideologji post mesjetare, mes tyre edhe komunizmi në Shqipëri. Mirëpo, historikisht kjo tentativë ka rezultuar një e keqe e madhe, ndaj ata njerëz, që adhurojnë diçka që nuk mund të jetë objekt kulti, në fakt kanë nacionalizuar një fe të caktuar, duke e përçudnuar atë, nga një këndvështrim universal mbi botën dhe njeriun, në një racizëm të shëmtuar, ku vetëm ata janë bijtë e qiellit dhe të tjerët janë bagëti apo kanë një status më të ulët si njerëz, apo ka edhe të tillë, që kombin e kanë kthyer në fe, pasi e kanë trupëzuar më parë atë, duke e pleksur me ndonjë ideologji të shek. XIX apo XX.
Përballë kësaj panorame absurde, ne si besimtarë në Zot, natyrisht që jo vetëm ne si muslimanë, por edhe besimtarë të feve të tjera, që besojnë në një Zot të vetëm universal, do të përgjigjeshim se adhurojmë Zotin dhe jo kombin. Që të jesh atdhedashës, nuk do të thotë që patjetër të jesh ateist apo laik, siç besojnë disa që trashëgojnë akoma në këtë drejtim, një mendësi komuniste e antifetare.
Ne e duam këtë vend, sepse kjo dashuri siç e thamë më lart, buron nga i njëjti burim si edhe besimi, por edhe feja na e mëson diçka të tillë. Vetë Profeti i Zotit, Muhamedi (alejhi salatu ue selam) kur doli nga Meka, atdheu dhe vendlindja e tij, tha: “Sa vend i mirë që je ti dhe sa i dashur për mua! Nëse banorët e tu nuk do të më kishin nxjerrë, nuk do të kisha banuar askund tjetër.”
Por përveç kësaj, kjo dashuri që ne kemi për vendin tonë nuk është dashuri vetëm me fjalë, sepse vetë feja jonë na obligon në këtë drejtim, më shumë sesa fjalët dhe ndjenjat sentimentale. Vetë Profeti i Zotit, edhe pse u largua nga vendlindja e tij, u kthye përsëri në të, me një mision të madh, si një njeri që i solli mirësi këtij vendi. I tillë duhet të jetë edhe besimtari musliman, edhe nëse është larg atdheut të tij. Kontributi i tij për të, duhet të jetë në çdo hapësirë dhe mundësi që i krijohet dhe kjo natyrisht, që vjen nga dashuria dhe dëshira për ta parë vendin e tij sa më mirë. Kjo dëshirë duhet të bazohet mbi parime të drejta dhe universale, e parime më të drejta dhe më universale sesa ato që vijnë nga vetë Zoti, nuk mund të ketë. Kështu që çdo ideologji, sado nacionaliste ta tregojë veten, edhe nëse e kthen kombin në një dashuri të verbër dhe në fe, do të mbështetet mbi një mendësi të caktuar, e cila nëse nuk buron nga Zoti, jo vetëm që nuk i sjell asnjë dobi atij, por e çon vetë kombin drejt shkatërrimit. Historia është dëshmitarja më e mirë për këtë gjë, e cila tregon se ku të çon nacionalizmi i verbër, për të cilin jo më kot thuhet se “është streha e fundit e çdo maskarai”.
Ne si besimtarë jemi të urdhëruar të sillemi mirë e t’i duam jo vetëm besimtarët e largët, por në radhë të parë, ata që kemi pranë. Mirësjellja dhe nxitja për t’u bërë mirë njerëzve, në Islam përshkallëzohet jo vetëm për besimtarët dhe vetëm mbi baza fetare, por edhe mbi afërsinë e gjakut, krushqisë, miqësisë dhe fqinjësisë. E atdheu ynë i vogël, por i dashur për ne, përbëhet pikërisht nga këta njerëz që i kemi ose fis, ose krushqi, ose miq, ose fqinj dhe mirësia ndaj tyre është kërkesë e fortë e besimit tonë si muslimanë.
E gjitha kjo që thamë nuk është hipokrizi, që ne bëjmë në këtë njëqindvjetor të themelimit të shtetit shqiptar, por bindje dhe besim që buron nga besimi ynë si muslimanë.
Burimi: www.islamifeaevertete.com
