Mendjelehtët kur të flasin për çështje madhore prite kijametin
Transmeton Ebu Hurejre se e ka dëgjuar të Dërguarin, sal-lallahu alejhi ue selem, duke thënë:
“Para kiametit do të vijnë vite të tradhtisë (mashtruese,të vështira). Në atë kohë do t’i besohet gënjeshtarit kurse do të përgënjeshtrohet i sinqerti, do t’i jepet pozita tradhtarit dhe do të akuzohet besniku, gjithashtu atëherë do të flet “ruvejbidah”.
(Shokët e pyetën të Dërguarin, sal-lallahu alejhi ue selem, kush është “ruvejbidah”? ai tha: “Njeriu injorant i cili flet për çështje të mëdha –të njerëzve-”)
ZINXHIRI I HADITHIT:
Hadithi transmetohet nga Ebu Hurejre, Enesi dhe Auf ibën Maliku, radijallahu anhum. Ndërsa atë e shënojnë në librat e tyre: imam Ahmedi, (2/291, 338. 3/220) nr. 1887,8440, Ibën Maxhe, nr. 4042, Hakimi, (4/465, 512) nr. 8571, 8708, Abdurrezak sanani në :”Musanef” (11/382), nr. 20803, Taberani në: “Muxhem el-kebir” nr.14550, 14551dhe në librin tjetër: “Muxhemul eusat” nr. 3386, Haratiu në librin e tij: “Mekarimul ahlak”, fq. 30, Ebu Bekër shafiu në librin: “El-Gajlanijat” 331, Ebu Nuajm ibën Hamadi në “El-Fiten” nr. 1470, Ibën Adiu në: “El-Kamil” 6/105.
Hadithi shënohet në librat e lartpërmendur me disa ndryshime të vogla në tekst. Ndryshime këto të cilat nuk qojnë peshë në ndërrimin e kuptimit të tij. Teksti më i saktë i mundshëm është ai të cilin e kemi përmendur më lart deri tek fjala: “ruvejbidah”
Ndërsa pjesa e hadithit e futur në kllapa ka disa transmetime të ndryshme. Rreth saktësisë së saj se a është nga Profeti, sal-lallahu alejhi ue selem, apo mund të jetë koment i transmetuesve pas tij dijetarët kanë dy mendime. Për këtë shkak e veçuam prej hadithit si dhe e futëm brenda kllapave.
Hadithi dhe pse shënohet në shumë libra dijetarësh ai prapë sillet rreth disa transmetuesve të cilët nuk kanë shpëtuar nga vërejtjet e dijetarëve ku si shkak edhe hadithet e tyre zakonisht kategorizohen në radhët e haditheve të dobët.
Megjithatë hadithi në përgjithësi, pra edhe me pjesën në të cilën komentohet domethënia e fjalës: “ruvejbidah” dijetarët duke ja bashkuar të gjitha rrugët e transmetimit e konsiderojnë hadith “Hasen” (I Mirë), prej tyre, pra që e konsiderojnë të mirë, janë Hakimi, Dhehebiu (këta dy e konsiderojnë hadith të saktë), Ibën Haxheri në: “Fet-h” 13/84, Albani në: “Silsile sahiha” 4/508, si dhe Shuajb Arnauti në redaktuarën bërë Musnedit të Ahmedit e ndanë po të njëjtin mendim me dijetarët e lartpërmendur.
Pati disa studiues bashkëkohorë të cilët pjesën e fundit të hadithit, pra atë në të cilën komentohet fjala: “ruvejbidah” nuk e konsideruan pjesë të hadithit por sipas tyre ajo është fjalë e disa transmetuesve të cilët e komentuan domethënien e kësaj fjalë. Argumentet në të cilat u bazuan janë:
-Në transmetimin më të saktë i cili sipas tyre i vetmi është transmetim “hasen” nuk përmendet kjo shtojcë.
-Rreth komentimit të fjalës “ruvejbida” ka ardhur më shumë se një transmetim gjegjësisht janë shtatë sosh, ku sipas tyre sikur të ishte nga Profeti sal-lallahu alejhi ue selem, do të ishte një komentim e jo shtatë.
-Të gjithë transmetimet në të cilat është përmendur ky koment janë transmetime të dobëta të cilat nuk mund ta forcojnë njëra tjetrën për shkak të jo përputhshmërisë në fjalët e transmetimeve.
Por, bazuar në atë që kamë lexuar mendoj se edhe këtë pjesë nuk do të ishte e arsyeshme ta ndanim nga hadithi për disa arsye:
-Dijetarët e dëshmuar të hadithit nuk e ndajnë nga hadithi i lartpërmendur.
-Mos përmendja në një transmetim, edhe pse ky mund të jetë më i miri transmetim në këtë rast, nuk nënkupton mohimi nga transmetimet e tjera po ashtu nuk nënkupton domosdoshmërisht dobësinë e asaj pjese duke e ditur se të gjithë shkruesit e librave të hadithit nga imam Ahmedi e pas e futën si pjesë të pandarë të hadithit. Sikur të ishte koment i dijetarëve apo të mos ishe fare pjesë e cekur në këtë temë bile ndonjëri prej tyre do ta vërente e jo ashtu ta neglizhonin që të gjithë.
-Ardhja e më shumë se një komenti për fjalën: “ruvejbidah” nuk nënkupton se ato janë në kundërshtim patjetër njëra me tjetrën. Po t’i analizojmë që të gjitha ndërlidhen njëra me tjetrën dhe janë thuajse të gjitha të përafërta mes vete.
-Nëse në përgjithësi ekziston dhe është valid rregulli se transmetimet e shuma nëse nuk kanë dobësi të madhe në vete atëherë e forcojnë njëra tjetrën e nuk e dobësojnë atëherë pse të mos vlejë ky rregull edhe në këtë rast me këtë pjesë të hadithit ashtu siç vlejti për Ibën Haxerin, Albanin… po ashtu siç vlen për pjesën e parë të hadithit e cila si përmendëm më lartë edhe në të ka ndryshime në fjalët e tij por kjo nuk ishte prej shkaqeve të dobësimit të hadithit atëherë pse të jetë shkak për dobësim të tij në këtë pjesë të fundit të tij përderisa mundësia për t’i bashkuar mes vete është prezente?!
-Po ashtu ndryshimi në shprehjet e komentit të kësaj fjale na jep të kuptojmë se hadithi është transmetuar me kuptim, e transmetimi me kuptim sipas mendimit më të saktë është i lejuar derisa ai nuk ja humb domethënien origjinale të hadithit.
Kështu që mendoj se hadithi i tëri është “hasen” (i mirë) si pjesa e parë ashtu edhe ajo e fundit. Allahu e di më së miri!
Komenti i hadithit:
Fjala e Profetit:
“Para kiametit do të vijnë vite të tradhtisë (mashtruese,të vështira).
Në këtë fjali përmenden disa çështje, apo thënë më saktësisht; tri kryesore:
-E para: Kiameti, i cili ndryshe dihet si kataklizmi dhe do të ndodhë me leje të Allahut atëherë kur Ai të dojë dhe të jep urdhër. Fjala: “kiamet” nënkupton shkatërrimin e tërë gjithësisë dhe vdekjen e çdo gjallese ku i fundit që do të vdesë është meleku i cili ndryshe quhet Meleku i vdekjes dhe ka detyrë tua marrë shpirtin të gjitha krijesave e në fund Allahu atij do t’ia marrë shpirtin.
Data e ndodhjes së kiametit nuk dihet nga askush, datë kjo të cilën Allahu e ka veçuar me dije vetëm për Veten e Tij. Allahu thotë në Kuran: “Të pyesin ty për Orën (e Kiametit) se kur do të ndodhë. Çfarë rëndësie ka për ty që ta përmendësh atë? Tek Zoti yt është fundi i (dijenisë rreth) saj.” (S. Naziat, 42,43,44)
Kur jemi duke folur për këtë çështje nuk dua të lë pa përmendur faktin se ka njerëz të cilët e përziejnë mes vete ndodhinë e Kiametit me atë të Ditës së Gjykimit. Pra mendojnë se këto dy Ditë janë një ditë e vetme. Jo, kjo nuk është e vërtetë, Dita e Kiametit është ditë tjetër kurse ajo e Gjykimit tjetër, n; fillim ndodhë Kiameti e pastaj Dita e Gjykimit. Në të parën ndodhë shkatërrimi i çdo gjëje ndërsa në të dytën dalin për tu llogaritur para Allahut, për të marrë shpërblimin apo dënimin e merituar sipas veprave të tyre. këto dyja jo vetëm që nuk janë një ditë e vetme por mes tyre do të ketë kohë apo distancë kohore.
-Çështja e dytë: Profeti, sal-lallahu alejhi ue selem, edhe pse në këtë hadith si në shumë hadith tjera na flet për çështje të cilat kanë të bëjnë me kohën e ardhme. Kjo gjë nuk duhet të na jep të kuptojmë se ai, sal-lallahu alejhi ue selem, ishte njeri i cili e dinte “gajbin” apo gjërat të cilat do të ndodhin në të ardhmen. Këtë gjë na e vërteton Allahu me fjalën e Tij: “Thuaj: “Unë nuk kam në dorë për veten time as ndonjë dobi, as ndonjë dëm, pos çka do All-llahu. Sikur ta dija të fshehtën, do t’i shumoja për vete të dobishmet, e nuk do të më prekte gjë e keqe. Unë nuk jam tjetër vetëm se qortues dhe përgëzues për njerëzit që besojnë.” (S.Araf, 188)
–Çështja e tretë: fjala e Profetit, sal-lallahu alejhi ue selem, “vite të tradhtisë (mashtruese,të vështira).” Kuptohet çartë nga pjesa e hadithit në vazhdim pra në ato vite njerëzve të besuar do tu shpifen fjalë nga më të ndryshmet, detyrat do tu besohen njerëzve jo besnik. Edhe Ibën Ethiri, Allahu e mëshiroftë, për këtë fjalë thotë se me të është për qëllim koha në të cilën shfaqen gjërat jo sipas realiteti të tyre të jashtëm, pra në atë kohë njerëzit tradhtarë paraqiten si besnik, njerëzit jo të fjalës marrin pozitat e popullit. Në disa transmetime përmendet se në ato kohë do të bie shumë shi por toka nuk do të lëshoj bereqet. (shiko: “En-Nihaje, tek fjala: “hadea” fjala, 991 me radhë. Vëll.1,fq. 474. Botimi, “Dar marife)
Fjala e Profetit, sal-lallahu alejhi ue selem;
“Në atë kohë do t’i besohet gënjeshtarit kurse do të përgënjeshtrohet i sinqerti, do t’i jepet pozita të pabesit (tradhtarit) dhe do të akuzohet besniku”
Kjo pjesë e hadithit e shpjegon çartë atë që e përmendëm pak më lart, pra ajo kohë është në të cilën gjërave do tu ndërrohen vendet, njerëzve u ndërrohen pozitat, kohë në të cilën do të bëhet padrejtësi. Në atë kohë njerëzve të drejtë do tu vishen epitete nga më të ndryshmet. Atij i cili mundohet ta urdhëroje popullin në rrugë të drejtë ta ndalojë nga e keqja i thuhet se po e tepron, apo njeri i prapambetur i cili e lufton civilizimin.
Njerëzit të cilët e praktikojnë fenë e Zotit dhe parimet e pastra të saj fillojnë të ofendohen e jo vetëm kaq por edhe të akuzohen për punë të cilat nuk u përkasin aspakatyre. Të këqijtë janë shkaktarë për tua prishur imazhin të mirëve, për t’i bindur të tjerët se të mirët nuk janë të tillë por të mirë janë këta të këqijtë.
Njerëzit të cilët kanë sakrifikuar për popullin çdo gjë, pasurinë, kohën, familjen dhe vetveten, kanë kapur pushkën në krah në kohën kur ka qenë koha e pushkës, vetëm për të mirën e vendit të tyre dhe për ardhjen e ditëve më të mira, kur rastësisht pas disa kohe njerëzit e tillë konsiderohen si jo të besueshëm, si prishës të rendit vendor, bile si tradhtarë dhe destabilizues, pse kështu, a thua se kanë fakte apo jo, apo për shkak se ata që janë në pozitë e keqpërdorin pozitën e tyre duke i bindur të tjerët se kjo që veproj unë është e drejta e jo ajo që vepron tjetri. E përdorë mundësinë dhe pozitën e tij për t’i bindur të tjerët se besnik jam unë dhe vetëm unë ndërsa besniku nuk është veçse tradhtarë. Trim nuk është ai i cili e ka vendosur veten para plumbit atëherë kur ishte koha e trimave dhe e armës, dhe ka luftuar kundër armikut të vërtetë, e pastaj për hir të stabilitetit i ka dhënë lamtumirën armës së tij, por trim është ai i cili sot e ka kapur pushkën dhe lufton për interesat e tij private, kur? Atëherë kur ka shkuar koha e luftës dhe e trimërisë, ndërsa ky i fundit e ka filluar luftën për një kafshatë buke, për një grusht parash, apo një karrige.
Pse njerëzit jo të besueshëm dhe ata që se mbajnë fjalë kanë aq shumë alergji ndaj besnikëve, pse kjo urrejtje e një anshme aq shumë e madhe? Mendoj për asgjë tjetër veçse për shkak se sikur të kuptohej nga masa e thjeshtë se kush është besniku i vërtetë dhe ai që e mban fjalën, kush është ai që ua do të mirën vërtetë të tjerëve atëherë destabilizuesve dhe thyesve të fjalës së dhënë dhe besës së marrë nga të tjerët nuk do tu mbetej vend në mesin e popullit. Kështu, për të mbetur aty ku janë duhet fajin e tyre tua hedhin të tjerëve, gabimet e tyre duhet t’i arsyetoj tjetër kush, dhe patjetër masa e gjerë duhet të mos e kuptojë kurrë se kush është besniku e kush mashtruesi, kush i miri e kush i keqi, kush stabilizuesi e kush destabilizuesi.Kështu masës së gjerë u “lyhet koka me akull” siç thotë populli dhe me pak mund, çdo gjë merr fund.
Pse në atë kohë do të ndodhë kështu? A thua se të drejtët dhe besnikët do të jenë në mëshirë të fatit dhe nuk kanë kurrfarë mundësi ndryshimi? Jo, aspak nuk është kështu por për shkak se peshojat janë ndërruar, me kandarin e peshave të rënda matet ari dhe argjendi me miligram, ndërsa me peshojat e vogla matet hekuri dhe betoni, makina e kamioni.
Pra peshojat e perceptimit dhe kuptimit të gjërave do të ndërrohen tek shumica e njerëzve dhe kështu e keqja do t’i prijë të mirës, e shtrembëta të drejtës dhe i pabesi besnikut.
Atëherë e mira dhe e keqja nuk do të analizohen sipas konceptit të sheriatit e as atë të arsyes por sipas sistemeve njerëzore të ngritura mbi epshe dhe dëshira ku pastaj normale është që pasojat të mos kuptohen të mos parandalohen por vetëm të ndodhin e të mos dihet pse.
Sipas kësaj të fundit kuptohet se i tërë populli nuk do të thotë se do të jenë të këqij të cilët nuk e duan të mirën dhe të cilët i urrejnë aq shumë besnikët dhe të sinqertët por nga kjo që përmendëm kuptojmë se sistemet dhe rrethanat në të cilat jeton në ato kohë bota asisoj e bien gjendjen si ideologjike ashtu politike e ekonomike etj. që pa qëllime të këqija apo edhe të detyruar nga gjendjet e caktuara që të gjykojnë pa menduar shumë apo edhe duke mos guxuar të shprehen ndryshe sepse do të akuzoheshin mizorisht.
Fjala në hadith:
“gjithashtu atëherë do të flet “ruvejbidah”. Shokët e pyetën të Dërguarin, sal-lallahu alejhi ue selem, kush është “ruvejbidah”? ai tha: “Njeriu injorant i cili flet për çështje të mëdha –të njerëzve-
Do të vijë koha në të cilën flet “ruvejbidah”, kjo edhe sikur të mos komentohej nga Profeti, sal-lallahu alejhi ue selem, apo nga dijetarët pas tij mjafton si fjalë arabe nga vet theksi i saj të shërbente si nënçmim për njerëzit e tillë të cilët do të fillojnë të flasin për çështje madhore apo për çështje që kanë të bëjnë me popullin në përgjithësi. Pra, fjala “ruvejbidah” tregon nënçmim në vete.
Sa i përket komentit të kësaj fjale në disa transmetime të ndryshme është përmendur domethënia e saj, prej këtyre komenteve janë;
1- Njeriu injorant i cili flet për çështje të mëdha –të njerëzve.
2- Mendjelehti që flet në emër të të tjerëve.
3- Njeriu i ulët (në mendje, pozitë, vlera, autoritet)
4- Dyfytyrëshi që flet për çështjet e të tjerëve.
5- Në një transmetim përmendet gjithashtu dyfytyrëshi por këtu i shtohet edhe shtesa “dyfytyrëshi i vogël”, pra, me fjalën “i vogël” është për qëllim nënçmim pas nënçmimi.
6- Ai për të cilin të tjerëve nuk u bëhet vonë. Pra ai i cili nuk qon peshë tek njerëzit kur rastësisht e sheh se fillon të flet për çështje të mëdha, kinse interesohet për të tjerët vetëm që ta përkrahin të tjerët dhe ashtu në atë kohë do të ndodhë pasi t’i besohet atëherë nuk i intereson askush por vetëm vetja e tij.
7- Njeriu i pavlerë. Edhe pse kjo domethënie futet në disa prej të lartpërmendurave e veçuam me pikë të veçantë pasi është përmendur në një transmetim të veçantë me shprehje të tillë.
Komenti i parë për këtë fjalë është ndër më të saktit në transmetime si dhe thuaj shumica e dijetarëve dhe gjuhëtarëve të cilët e komentojnë këtë fjalë sjellin të njëjtin definicion. Por shikuar në përgjithësi të gjitha këto komente të kësaj fjale thuajse janë të përafërta mes vete dhe përputhen.
Fjala injorant nuk nënkupton se njerëzit e atyre kohëve nuk d të kenë dituri shkencore, jo, ata mund të jenë nga më të shkolluarit, t’i kenë titujt më të lartë që do të ekzistojnë në ato kohë, por prapë të jenë injorant. Kjo për arsye se dituria e njeriut nuk matet me titujt shkencorë por me njohjen e Allahut dhe obligimeve ndaj Tij. Kështu që lexuesi nuk duhet ta keqkuptojë apo t’i përzihet termi “injorant” sepse me të është për qëllim injoranti ndaj Zotit të tij.
Kjo shprehje në hadith na jep të kuptojmë se para kiametit do të vij një kohë në të cilën njerëzit më mëkatarë, njerëzit më injorant dhe ata më të ulët në pozitë do të fillojnë të flasin për çështje madhore, të interesohen për të tjerët. por, njerëzit edhe pse do t’i njohin se kush janë do tua dinë historinë dhe të kaluarën e tyre dhe shtatë shprehjet në komentimin e fjalës “ruvejbidah” sikur na jep të kuptojmë se njerëzit jo vetëm që do tua dinë historinë por do t’i njohin shtatë fish apo nga shtatë anë, do t’i njohin nga shtatë gjenerata, gjysh pas gjyshi e baba pas babai. Por për fat të keq prapë do tu besojnë do t’i marrin për të parë (udhëheqës) të tyre dhe do tu besojnë postet e veta.
Edhe pse sot premtojnë e nesër nuk i mbajnë premtimet, flasin shumë e nuk punojnë ashtu si thonë, kur prapë pas pak vitesh fillon lufta e bindjes së popullit që t’iu besojnë duke ua mbushur së dyti mendjen e populli i shkretë prapë ju beson. Në ato kohë, para kiametit, është vështirë njerëzit të marrin mësim dhe të mbledhin mend që njeriut i cili nuk e mban fjalën, njeriut i cili është mendjelehtë, jo i fjalës, jo i Zotit, të mos e përkrahin të mos i besojnë por prapë e njëjta histori vazhdo dhe përsëritet.
Në ato kohë me vite të tëra populli do të ankohen nga udhëheqësit e tyre dhe vetëm presin kohën kur tu jepet mundësia për t’i ndryshuar, por kur t’iu vjen kjo mundësi ata prapë mashtrohen dhe nuk ndryshojnë asgjë, pse kështu për shkak se vet nuk janë të mirë e si do të jetë populli ashtu do t’i kenë edhe të parët e tyre, andaj askush në atë kohë nuk duhet të ankohet për udhëheqësit e tij por duhet të fillojë punën për ndryshim, ku fillimi i ndryshimit është përmirësimi i vetes.
Lind pyetja; a thua ka ardhur ajo kohë për të cilën Profeti, sal-lallahu alejhi ue selem, ka folur në këtë hadith apo do të vij në të ardhmen?
Pa dyshim kjo kohë veçse ka ardhur por në të ardhmen ajo mund të vështirësohet apo edhe të lehtësohet, ngase vetëm Allahu e di të ardhmen. Por sido që të jetë sado të shtohen këto çudira ato prapë e kanë një fund e pas çdo vështirësie vjen lehtësimi.
LULZIM MEHMET SUSURI
24/11/2009
Burimi: www.ehlihadithi.com
http://www.islamifejaevertete.com
