Si shumë punë tjera të rëndësishme për njeriun ashtu edhe udhëtimi është një nga punët për të cilat çdokush ka nevojë dhe askush nuk mund t’i ikë asaj. Nuk ka njeri në botë që të mos udhëtojë, pa marrë parasysh se udhëtimi i tij është i shkurtër apo i gjatë.
Për këtë shkak Islami me në krye Profetin, sal-Allahu alejhi ve selem, përmend, si për shumë punë të tjera, rregulla të cilat çdo besimtar duhet t’i ketë parasysh. Shumë dijetarë të shkencave të ndryshme të fesë duke u bazuar në hadithet dhe udhëzimet profetike e shtjelluan këtë temë duke nxjerrë dobi, mësime, udhëzime dhe kërkesa, të cilat disa prej tyre janë të detyruara e disa të tjera të pëlqyera që duhet t’i ketë parasysh çdo besimtar, nëse dëshiron që udhëtimin e tij ta pasojë kënaqësia e Allahut dhe ta përfundojë atë vepër sa më lehtë dhe me sukses.
Patjetër dua të theksoj faktin se udhëtimin në përgjithësi mund ta ndajmë në dy grupe:
– Udhëtim i lejuar, dhe
– I ndaluar.
Në shkrimin që po lexoni nuk kam si qëllim që përmes tij të flas apo të shtjelloj temën e udhëtimit dhe rregullat e tij, duke u nisur nga këndvështrimi i shkencave të caktuara fetare, të cilat trajtojnë temën në fjalë, siç është fikhu islam dhe të tjera. Në shkrim do të ndalemi vetëm në përmendjen e disa udhëzimeve profetike, të cilat e ndihmojnë besimtarin gjatë udhëtimit të tij. Do të përmendim disa tradita dhe mësime të Profetit, sal-Allahu alejhi ve selem, të cilat shpeshherë disa besimtarët, nuk i kanë parasysh e ndoshta disa prej tyre edhe i kanë harruar plotësisht.
Do të flasim për disa udhëzime që vlejnë vetëm për udhëtimin e lejuar (me llojet e tij), duke mos u ndalur ta shtjellojmë atë të ndaluarin, sepse ai që në fillim nuk konsiderohet legjitim dhe për të cilin do t’ia vlente të flitej rreth edukatës së tij.
Nuk ka dyshim se Mësuesi i Islamit, sal-Allahu alejhi ve selem, ishte njeriu më i saktë që ka njohur dhe do ta njohë ndonjëherë historia, prandaj edhe mësimet e tij rreth udhëzimeve për udhëtimin janë të sakta dhe të hollësishme, por tema jonë nuk ka si qëllim të përmend çdo gjë që është përcjellë nga Muhamedi, sal-Allahu alejhi ve selem, rreth kësaj teme, por do të ndalemi vetëm në disa nga pikat më kyçe dhe më të nevojshme.
Pa humbur kohë do të veçoja me përmendje këto mësime:
1- Përveç mënyrës dhe shkakut të udhëtimit që duhet të jetë i lejuar, patjetër edhe qëllimi duhet të jetë i mirë dhe qëllim i pranuar nga Allahu. E thënë më ndryshe qëllimi i udhëtarit në atë udhëtim duhet të jetë për hir të Zotit. Profeti, sal-Allahu alejhi ve selem, thotë: “Punët shpërblehen sipas qëllimit…” (Buhariu nr. 1) dhe: “Nëse besimtari sëmuret apo udhëton (dhe detyrohet t’i lërë disa adhurime plotësuese) do t’i shkruhet shpërblimi i plotë, njësoj sikur ishte në shtëpi dhe kur ishte i shëndoshë”(Buhariu nr. 2996) Kjo për shkak se gjatë udhëtimit të tij ka pasur qëllim të pastër, duke dëshiruar kënaqësinë e Allahut, ku edhe për këtë shkak e ka fituar diçka të tillë duke u ngritur vlera e tij tek Zoti aq sa ia jep shpërblimin e plotë, edhe pse ai gjatë atij udhëtimi i lë mangët disa adhurime të cilat në udhëtim lihen, por shpërblimi për shkak të qëllimit të tij të mirë, nuk i mungon.
2- Kthimi i amaneteve (borxheve, ndonjë padrejtësie të mundshme…) të njerëzve, të cilat janë nën përgjegjësinë e tij, ngase nuk i dihet udhëtimit dhe gjatë tij rreziqet janë më të mundshme. Kjo jo se nënkupton që në udhëtim mund të vijë vdekja para kohe, por ajo nënkupton se amaneti i të tjerëve është i shenjtë dhe duhet pasur parasysh për mos ta anashkaluar assesi. Allahu thotë:“Allahu ju urdhëron që t’i ktheni amanetet tek pronarët e tyre.” Nisa, 58.
3- Mos udhëtimi i gruas pa një mashkull të afërt të familjes së saj me të cilin i ndalohet martesa. Profeti, sal-Allahu alejhi ve selem, thotë: “Gruaja që i beson Allahut dhe Ditës së Gjykimit nuk i lejohet të udhëtojë në largësi udhëtimi një ditë dhe një natë pa mahrem (shoqërues).” (Buhariu nr.1088 dhe Muslimi, nr. 1339) Personat me të cilët u ndalohet martesa ndahen në dy grupe: ata me të cilët u ndalohet përgjithmonë dhe të tjerët me të cilët u ndalohet përkohësisht derisa të ekzistojë shkaku i ndalesës. Në llojin e parë me të cilët i lejohet udhëtimi futet; prindi, vëllai, xhaxhai, daja, djali, vëllai dhe djali nga qumështi.
4- Lënia e porosive të shkruara në shtëpi. Këtë udhëzim Profeti, sal-Allahu alejhi ve selem, e përmend në hadithin e tij ku ai na thotë: “Është e drejtë e çdo besimtari, i cili ka diçka për të lënë porosi që porosia e tij duhet të jetë e shkruar.” (Buhariu nr. 2738 dhe Muslimi, nr.1627). Kjo këshillë profetike është përmendur për njeriun që nuk është udhëtar, por në shtëpinë e tij, prandaj ajo që kuptohet prej hadithit është fakti se udhëtari duhet ta ketë parasysh edhe më tepër këtë rregull dhe të mos e lërë anash në asnjë mënyrë.
5- Ai me çdo mënyrë duhet të mundohet të mos udhëtojë vetëm, por me shoqërues. I Dërguari i Zotit, sal-Allahu alejhi ve selem, thotë: “Njerëzit sikur ta dinin atë që di unë, se çfarë (rreziku) mbart në vetvete udhëtimi asnjeri nuk do të udhëtonte natën i vetëm.” (Buhariu, nr. 2998). Gjithashtu ai thotë: “Ndaloj vetminë, ndaloj që njeriu të flejë vetëm në shtëpi, gjithashtu të udhëtojë vetëm.” (Ahmedi, 2/91, hadithi është sahih, shiko, Sahihul xhamië, nr. 6919). Kjo për shkak se njeriu me shokë e ka më të lehtë udhëtimin dhe mund ta ndihmojnë njeri-tjetrin në çdo rast.
6- Informimi i familjes dhe njoftimi i të afërmve për udhëtimin dhe kohën e tij duke pasur kujdes të mos largohet nga shtëpia pa e ditur familjarët dhe të afërmit e udhëtarit. Profeti, sal-Allahu alejhi ve selem, kur shkonte në udhëtim i përshëndeste të afërmit e tij, gjithashtu edhe ata e përshëndesnin atë. Ai, sal-Allahu alejhi ve selem, kur udhëtonte për ata që e përcillnin bënte këtë lutje: “U lë nën kujdes të Allahut, Atij që nuk i humb porositë e Tij.” (Ahmedi, 2/403, Ibën Maxhe, nr. 2825, hadithi është i saktë, shiko Sahihul xhamië nr. 958). Pra, besimtari duhet të dalë nga shtëpia e tij i përcjellë nga të tjerët e jo të largohet prej saj sikur të ishte ndonjë hajdut, i cili mundohet të ikë sa më fshehurazi nga shtëpia ku është futur për të vjedhur. Ndërsa lutjet që duhet të bëjnë përcjellësit e udhëtarit kur e përcjellin atë, sipas udhëzimeve fetare është edhe kjo: “Në mbrojtjen e Allahut qofshin, feja jote, besa jote dhe përfundimi i punëve të tua.” (Ahmedi 2/25, Ebu Davudi nr. 2600 etj. hadithi është i saktë, shiko Sahihul xhamië, nr. 957.
7- Është mirë dhe traditë e Profetit, sal-Allahu alejhi ve selem, që dita kur do ta nisësh udhëtimin, nëse ka mundësi të jetë dita e enjte. Kjo për arsye se të gjitha udhëtimet e Muhamedit, sal-Allahu alejhi ve selem, që nuk ishin urgjente dhe të papritura i linte për ditën e enjte, qofshin ato udhëtime për në beteja apo vizita dhe punët të tjera të ndryshme. Në hadithin e Kab b. Malikut përcillet se: “Profeti, sal-Allahu alejhi ve selem, kur udhëtonte; rrallë herë ndodhte që udhëtimi i tij të ishte në ndonjë ditë tjetër pos ditës së enjte.” (Buhariu, nr. 2949).
8- Udhëtimi të jetë sa më herët në mëngjes. Pejgamberi, sal-Allahu alejhi ve selem, thotë: “O Zot, shtoja Umetit tim begatinë në kohën e mëngjesit. Ai gjithmonë ushtritë e tij i niste për në betejë në kohën e mëngjesit.” (Ahmedi, 2/250, Ebu Davudi, nr. 1308. Hadithi është i saktë, shiko Sahihul Xhamië, nr. 3494).
9- Të mundohet që të kthehet sa më shpejt në shtëpi, duke mos qëndruar larg familjes pa qenë nevoja. I Dërguari, sal-Allahu alejhi ve selem, thotë: “Udhëtimi është pjesë e dënimit, ai e ndalon njeriun nga ngrënia, pirja dhe gjumi, prandaj njeriu në çastin kur e kryen punën e tij në udhëtim le të kthehet menjëherë pranë familjes së vet.” (Buhariu, nr. 1804 dhe Muslimi, nr. 3001)
10- Në çastin e kthimit le t’i përshëndesë njerëzit që i takon rrugës duke i përqafuar ata, gjithashtu në mënyrë të tillë të veprojë edhe me familjen dhe të afërmit e vet. I Dërguari, salallallahu alejhi ve selem, kur kthehej nga udhëtimi fillonte t’i përshëndeste fëmijët e të afërmve të tij.” (Muslimi, nr. 2428)
11- Pas kthimit nga udhëtimi së pari duhet shkuar në xhami e pastaj në shtëpi. Kjo është një traditë profetike, të cilën nuk e linte anash asnjëherë kur kthehej nga udhëtimi. Kjo për shkak se kthimi në shtëpi është një mirësi e madhe e Zotit, të cilën njeriu duhet ta ndiejë dhe për këtë shkak duhet të shkojë në xhami dhe t’i falë dy rekate si falënderim ndaj Zotit të tij. Na përcillet se: “I Dërguari, sal-Allahu alejhi ve selem, sa herë që kthehej nga udhëtimi, së pari shkonte në xhami ku falte dy rekate namaz.” (Buhariu, nr. 4418 dhe Muslimi, nr. 2769).
12- T’i ftosh njerëzit dhe t’i shtrosh atyre ushqim, sidomos nëse udhëtimi ka qenë i gjatë. Na përcillet se “Profeti, sal-Allahu alejhi ve selem, kur u kthye në Medine (pas udhëtimit) preu një dele ose një lopë (dhe i ftoi të afërmit për të ngrënë).”(Buhariu, nr. 3089)
Këto janë shkurtimisht disa mësime profetike, të cilat kanë të bëjnë me edukatën e besimtarit që ai duhet ta ketë parasysh kur udhëton. Në të përmendëm vetëm disa udhëzime që kanë të bëjnë zakonisht me fillimin e udhëtimi dhe përfundimin e tij, të cilat shumica e njerëzve i kanë harruar dhe i lënë anash shpesh nga pakujdesia e disa herë të tjera edhe nga mosnjohja e tyre.
Pergatiti: Lulzim Susuri
Burimi: http://ehlihadithi.com/
