Na përcillet se Enes ibën Maliku ka thënë: E kam dëgjuar të Dërguarin e Allahut, sal-lallahu alejhi ue selem, duke thënë: “Tri gjëra kush i zotëron ai e ka shijuar ëmbëlsinë e besimit: të jetë Allahu dhe i Dërguari i Tij më i dashur se çdo gjë tjetër, ta dojë njeriun vetëm për hir të Allahut dhe të urrejë kthimin në kufër, ashtu si e urren hedhjen në zjarr”.
Zinxhiri i hadithit: Ky hadith përcillet nga sahabi i nderuar Enes ibën Maliku, Allahu qoftë i kënaqur me të. Ndërsa atë e shënojnë shumë dijetarë në librat e tyre të hadithit, prej tyre do të veçonim: imam Buhariu, nr. 16, 21, 6041 dhe 6941. Muslimi, nr. Nr. 163, 164 dhe 165. Tirmidhiu, nr. 2624, Nesaiu, nr. 5003 dhe Ibën Maxhe, nr. 4033. Pra, ky hadith përmendet në gjashtë librat bazë të haditheve përveç Ebu Davudit që nuk e shënon atë.
Rëndësia e hadithit:
Hadithi i lartpërmendur është bazë në kapitullin e tij, ku përmes tij i Dërguari i Allahut, sal-lallahu alejhi ue selem, na tregon jo vetëm për besimin, por për ëmbëlsinë e tij dhe si arrihet ajo. Pra, të kesh besim është një gjë madhështore dhe dhuratë e madhe nga Zoti, por ta ndjesh ëmbëlsinë e tij është edhe më madhështore, ngase shumëkush ka besim, por besimi i tij është aq i dobët sa nuk e ka shijuar ëmbëlsinë e tij. Kjo i ngjan njeriut të sëmurë që për shkak të problemeve të tij edhe pse e ha mjaltin atij nuk i duket i ëmbël, jo se mjalti e ka humbur shijen, por i sëmuri për shkak të problemeve të veta nuk e ndien atë ëmbëlsi. Ashtu edhe shumë njerëz kanë në vetvete besim, por nuk e ndiejnë aspak kënaqësinë dhe ëmbëlsinë e tij e në këtë rast ku qëndron problemi? Problemi qëndron tek muslimani, i cili për shkak të sëmundjeve që ka në besimin e tij, nuk e ndien ëmbëlsinë e besimit. Hadithin e lartpërmendur shumë dijetarë e përmendin bashkë me hadithin: “Kënaqësinë e besimit e ka ndjerë njeriu, i cili është i kënaqur me Allahun për Zot të tij, me Islamin fe të tij dhe me Muhamedin profet të tij.”, ku thonë se këta dy hadithe e plotësojnë dhe shkojnë krahas me njëri-tjetrin.
Komentimi i hadithit:
Fjala e Profetit, sal-lallahu alejhi ue selem: “Tri gjëra kush i zotëron ai e ka shijuar ëmbëlsinë e besimit’’
Fjala “ëmbëlsi” ka si qëllim anën e saj figurative, ngase besimi nuk është diçka që mund të hahet apo të pihet, por me të kuptohet, se njeriu që i zotëron këto tri cilësi ai ndien në veten e tij një kënaqësi, e cila buron nga zemra dhe i ngjan ëmbëlsisë. Ashtu sikurse njeriu kur han diçka të ëmbël dhe pastaj e ndien në vetvete atë ëmbëlsi dhe i vëren në trup gjurmët e saj, ashtu edhe besimtari e ndien në vetvete kënaqësinë e besimit dhe gjurmët e tij. Mirëpo në dallim nga gjurmët e ëmbëlsirës së këndshme, të cilat i ndien vetëm trupi, apo thënë më saktë stomaku, ëmbëlsinë e besimit e ndien si trupi ashtu edhe shpirti.
Fjala e të Dërguarit, sal-lallahu alejhi ue selem:
“…të jetë Allahu dhe i Dërguari i Tij më i dashur se çdo gjë tjetër”
E tërë Feja Islame ngrihet mbi dashurinë për Allahun dhe të Dërguarin e Tij, sal-lallahu alejhi ue selem. Ta duash Allahun është shumë më e vlefshme, se vetëm t’i frikësohesh Atij. Dashurinë e robit ndaj Allahut dhe Muhamedit, alejhi salatu ue selam, imam Bejdaviu e komenton me këto fjalë: “Me fjalën ‘dashuri’ është si qëllim dashuria, e cila ngrihet mbi themelet e arsyes dhe të logjikës. Ajo nënkupton t’i japësh përparësi çdo pune, të cilën mendja e shëndoshë e konsideron të arsyeshme, edhe nëse kjo punë është në kundërshtim me dëshirat e epshit trupor. (ngase arsyeja për besimtarin është më e rëndësishme se epshi, ku për këtë shkak i jep përparësi logjikës së shëndoshë, edhe nëse është në kundërshtim me epshet trupore). Kjo që përmendëm ngjan me njeriun e sëmurë, të cilit edhe pse nuk ia dëshiron epshi pirjen e ilaçeve të hidhura ai për shkak të arsyeve të shëndosha logjike i pi ato për një dobi më të madhe se kënaqësia e stomakut.”
Besimtari që e ka kuptuar se Allahu dhe i Dërguari i Tij urdhërojnë dhe ndalojnë vetëm për të mirën e tij, atëherë për hir të arsyes së logjikës i kryen ato detyrime, duke mos ia vënë veshin dëshirave që burojnë nga epshi. Në momentin që e kupton këtë gjë, atëherë ky besimtar e ndien në vetvete shumë qartë ëmbëlsinë e besimit të tij edhe atëherë kur ndonjë adhurim mund t’i duket i vështirë.
Allahu është vendosur në radhë të parë për shkaqet, të cilat çdo besimtar i di, ngase çdo e mirë është vetëm prej Tij. Ai jep dhe merr, urdhëron dhe ndalon… dhe çdo kush pas Tij është pasues i Allahut dhe urdhrave të Tij. Muhamedi, sa-lallahu alejhi ue selem, është përmendur së bashku me Allahun jo se ai është i njëjtë me Zotin, por për shkak se ai është shpjeguesi i rrugës së Zotit mësimet e të cilit, nëse nuk ndiqen, sado që të mundohet dikush t’i përkushtohet mësimeve të Kuranit larg Sunetit të Muhamedit, sal-lallahu alejhi ue selem, ai prapë do të jetë i devijuar. Jo vetëm kaq por mospranimi i Muhamedit si i Dërguar i Zotit këtij njeriu nuk i vlen besimi në Allahun, sado që mendon se mund ta ketë të sinqertë atë besim tek Allahu. Përveç kësaj që përmendëm, pra, dashurisë së Allahut dhe Profetit, sal-lallahu alejhi ue selem, është detyrim edhe dashuria e atyre që e duan Allahun dhe të Dërguarin. Pra, duhet të duam çdo gjë që e do Allahu dhe këdo që Allahu e do dhe këtë dashuri ndaj tyre ta bëjmë vetëm për hir të Allahut. (Pikë kjo që do të flasim pak më poshtë për të)
Në fjalën e Profetit: “Se çdo gjë tjetër” të përmendur pak më lart e përkthyer nga fjala arabe (min ma sivahuma) dijetarët tonë, bazuar në rregullat e gjuhës arabe e komentojnë se në këtë fjalë përfshihet çdo gjë përveç Allahut dhe të Dërguarit, qofshin këto gjëra që kanë shpirt apo jo. Në të nuk futen vetëm njerëzit e dashur, por edhe paraja, shtëpia, makina… këtë pikë të fundit e theksova më shumë për të argumentuar fjalët gjithëpërfshirëse të Profetit, sal-lallahu alejhi ue selem, përmes të cilave ai edhe pse me pak fjalë të shprehura jepte të kuptonte shumë.
Në fund të kësaj pike nuk mund të lë pa përmendur edhe çështjen, se respekti i urdhrave të Muhamedit, sal-lallahu alejhi ue selem, në Fenë Islame është i domosdoshëm dhe hadithet e tij sipas dispozitave fetare duhet të respektohen dhe praktikohen mu ashtu si urdhrat e përmendura në Kuran nga Allahu. Kjo për arsye se Allahu e shpalli Fenë Islame dhe ia mësoi njerëzve përmes dy mënyrave, përmes shpalljes tek Muhamedi, sal-lallahu alejhi ue selem, e cila do të shënohet në Kuran dhe pjesa tjetër, e cila nuk do të shënohet në Kuran. Kjo na jep të kuptojmë se këto shpallje në obligueshmërinë e tyre nuk kanë dallim mes vete, sepse që të dyja janë nga Zoti. Gabon rëndë ai që mendon se hadithi burimin e vet e ka nga Profeti, sal-lallahu alejhi ue selem, e asgjë më shumë. Profeti çdo gjë që e ka thënë nuk ka qenë nga mendja e vet, por ka qenë shpallje nga Zoti.
Këtë e përmenda si këshillë për ata që mendojnë se çdo fjalë e ardhur nga Allahu në Kuran është farz, ndërsa çdo fjalë e Profetit është sunet, i cili edhe nëse lihet nuk paraqet ndonjë problem. Ky mendim përveç që është gabim ai është edhe rrezik për besimtarin, sepse e largon nga kryerja e shumë farzeve që janë bazë në fe. Do të veçoja sa për ilustrim: pesë kohët e namazit dhe mënyrën e faljes së tyre, mënyrën dhe sasinë e dhënies së zekatit, rregullat e haxhit… etj. Besimtari duhet ta dijë se ka rregulla të përmendura në Kuran, të cilat nuk është farz kryerja e tyre dhe e kundërta ka dispozita në hadith, të cilat janë farz për t’u kryer. Tërë këto që i përmenda, kam si qëllim se rregullat e përmendura në Kuran dhe hadith e kanë të njëjtë vlefshmëri për t’u pasuar nga njerëzit, e argumentojmë me fjalën e lartpërmendur në këtë pjesë të hadithit. Gjithashtu mendimin e lartpërmendur e argumentojmë edhe me fjalën e Allahut: “O besimtarë! Bindjuni Allahut, bindjuni të Dërguarit dhe atyre që drejtojnë punët tuaja”. (Nisa, 59) Në këtë ajet Allahu, edhe për vete, edhe për Pejgamberin, sal-lallahu alejhi ue selem, e ka përsëritur veçan fjalën: “bindjuni”, ndërsa për njerëzit që udhëheqin punët tona ata nuk i ka veçuar me fjalën: “bindjuni”, ajet ky për të cilin komentuesit e Kuranit thonë se urdhrat e Allahut dhe të Pejgamberit, sal-lallahu alejhi ue selem, kanë trajtim të njëjtë në fe për t’i kryer ato, apo për t’i respektuar, ndërsa urdhrat e udhëheqësve tanë nuk janë të pavarura nga dy të parat, këta të fundit nëse urdhrat i kanë në pajtim me ato të Allahut dhe të Profetit, atëherë duhet respektuar përndryshe jo.
Fjala në hadith: “ta dojë njeriun vetëm për hir të Allahut”
Në një transmetim tek Nesaiu shtohet edhe fjala: “ta dojë dhe ta urrejë vetëm për hir të Allahut…”
Ky është kushti i dytë për ta shijuar besimtari ëmbëlsinë e imanit. Ai që analizon pak në radhitjen e këtyre gjërave njëra pas tjetrës vëren qartë pse është bërë kjo radhitje mjaftë domethënëse. E para, është përmendur dashuria ndaj Allahut dhe Pejgamberit, sal-lallahu alejhi ue selem, e pastaj ka ardhur dashuria e të tjerëve për hir të Allahut. Sikur të përmendeshin në radhitje të kundërt, atëherë nuk do të kishte kuptim, pra, njeriu nuk mund ta dojë tjetrin për hir të Zotit përderisa vetë Zotin akoma nuk ka arritur ta dojë. T’i duash të tjerët për hir të Allahut nënkupton që të mos i duash për interesa të kësaj bote, por për interesat e botës tjetër, t’i duash pse e duan Allahun dhe të jetë e njëjtë kjo dashuri, si për atë që e njeh, si për atë që nuk e njeh (duke mos përjashtuar faktin se atë që e njeh pastaj mund ta duash edhe për shkak të afërsisë, por duke e pasur dashurinë bazë për të gjithë besimtarët njësoj, e cila thamë se është dashuria për Allahun). Të duash për hir të Allahut do të thotë të duash çdo gjë që Ai e do, çdo gjë që Ai urdhëron për ta dashur, të duash çdo gjë që Allahun e do dhe ta kesh këtë dashuri vetëm për hir të Tij.
Fjala e tij: “dhe të urrejë kthimin në kufër, ashtu si e urren hedhjen në zjarr”
Kjo pjesë e hadithit në një transmetim përmendet edhe me shtojcën: “Të urrej kthimin në kufër pasi Allahu e shpëtoi prej tij…”, ndërsa në një tjetër përmendet shprehja: “Futja në zjarr të jetë më e dashur për të, se sa kthimi në kufër pasi Allahu e shpëtoi prej tij”.
Kjo pjesë na jep të kuptojmë se një njeri i tillë sa mirë mund ta ketë kuptuar rëndësinë e fesë dhe rrezikun e kufrit. Personi i tillë është në gjendje të hidhet në zjarr vetëm e vetëm ta ruajë fenë e tij, për të është më e lehtë të pranojë të digjet nga zjarri i kësaj bote vetëm që të shpëtojë nga zjarri i botës tjetër. ai është në gjendje të bëjë gjëra të tilla, sepse e ka kuptuar kush është Zoti dhe Profeti i tij, e ka kuptuar se cila është feja apo mësimi të cilin e urdhërojnë ata të dy, i do të tjerët vetëm për hir të Zotit dhe pasi e ka shijuar ëmbëlsinë në të cilën është, nuk e ka aspak dert të futet në zjarr, por vetëm ta ruaj atë ëmbëlsi qoftë edhe duke u djegur nga zjarri i kësaj bote.
Fjala e Profetit, sal-lallahu alejhi ue selem; “pasi Allahu e shpëtoi prej tij” në shikim të parë na jep të kuptojmë, se me këtë fjalë është si qëllim vetëm njeriu, i cili ka qenë në kufër e pastaj Allahu e ka udhëzuar. Po kjo është e vërtetë, mirëpo në këtë fjalë në mënyrë indirekte futet edhe ai njeri, i cili kurrë nuk ka qenë në kufër dhe ia ka frikën kufrit, ku për këtë shkak edhe e urren. Dijetarët e komentojnë këtë fjali me mendime të ndryshme, ku prej tyre thonë se njeriu, i cili ka qenë në kufër dhe i ka provuar të gjitha haramet, lezetet dhe epshet e kësaj bote e pastaj pasi është udhëzuar e urren kufirin më shumë se hedhjen në zjarr, atëherë personi që nuk është futur në këto harame dhe Allahu e ka lindur në Islam e ka shumë më të lehtë të ruhet prej tyre. Pra, ka përmendur gjendjen më të keqe të personit, që aty mund të futet çdo gjendje më e lehtë. Ka mendimtarë që fjalën e lartpërmendur e kanë arsyetuar me faktin se Profeti kur e tha këtë hadith ishte duke i folur shokëve të tij, të cilët zakonisht kishin qenë në kufër e pastaj u udhëzuan në Islam, prandaj ishte e arsyeshme që t’u fliste atyre për gjendjen që ata e kishin përjetuar. Sido që të jetë këto mendime nuk janë në kundërshtim mes tyre, por të gjitha janë të mundshme, ndërsa ajo që është me rëndësi është fakti se në këtë fjalë hyn çdo gjendje paraprake, e cila është më e lehtë se kufri, si p.sh., mëkatet e mëdha, ato të voglat, bidatet etj.
Dobi të hadithit: Nga hadithi i lartpërmendur do të veçonim disa dobi:
1- Ta duash Allahun dhe të Dërguarin e Tij, sal-lallahu alejhi ue selem, është puna më e vlefshme në Islam.
2- Dashuria ndaj Allahut dhe Profetit, sal-lallahu alejhi ue selem, ndahet në dashuri e obliguar (farz) dhe e preferuar (mendub). Ajo farz ndaj tyre dëshmohet apo demonstrohet, duke kryer urdhrat dhe duke u larguar nga ndalesat e tyre, kurse dashuria e preferuar dëshmohet përmes kryerjes së suneteve dhe punëve vullnetare (nafile).
3- Dashuria pa kryerjen e obligimeve fetare është vetëm pretendim i kotë, i cili nuk vlen aspak dhe pretenduesi i kësaj dashurie nuk bën gjë tjetër, veçse është duke mashtruar vetveten.
4- Hadithi i lartpërmendur përmes tri pikave të cekura në të përmbledh në vetvete çështjet bazë të fesë, të cilat janë:
-Pika e parë aludon në dashurinë e fesë dhe në interesimin për respektimin e saj dhe kjo arrihet duke respektuar Allahun, zbritësin e kësaj feje dhe të Dërguarin, sal-lallahu alejhi ue selem, komentuesin e kësaj feje.
-Pika e dytë simbolizon largimin nga dynjaja dhe dashuria e saj. Pra, çdo gjë të kësaj bote që e duam mos ta duam për asgjë tjetër vetëm se për hir të Zotit.
-Pika e tretë sinjalizon rrezikun e kufrit dhe të xhehenemit, ku përmes kësaj fjalie Profeti, sal-lallahu alejhi ue selem, na këshillon duke na dhënë të kuptojmë se zjarri i kësaj bote, të cilin ju e konsideroni shumë të rrezikshëm në krahasim me atë të botës tjetër, i cili është përgatitur për njerëzit e këqij nuk është ai që mendoni ju, prandaj kini kujdes prej mëkateve dhe kufrit, sepse do të bëheni pishman dikur.
5- Nxjerrja nga kufri e pastaj udhëzimi në Islam është më e vështirë dhe më e përgjithshme, se lindja në Islam e pastaj praktikimi i dispozitave të Islamit, pasi nuk i ka praktikuar më parë një njeri i tillë. Mirëpo mendoj se lindja në Islam dhe praktikimi i tij që nga fillimi e deri në vdekje është më e vlefshme në origjinë, se të jetuarit në kufër e pastaj udhëzimi në Islam pas një kohe të caktuar. Këto i them duke pasur parasysh gjendjen e përgjithshme, duke mos hyrë në raste specifike apo të caktuara, ku ka të tilla që njeriu i dalë nga kufri mund të bëhet shumë më i devotshëm, se ai i lindur në Islam. Allahu e di më së miri!
Lulzim Mehmet Susuri
Burimi: www.ehlihadithi.com
http://www.islamifejaevertete.com
