Një vështrim mbi revolucionet arabe
Të shumtë janë ata që kanë brohoritur për revolucionet popullore arabe (siç u thonë), që i kanë konsideruar ato një triumf të madh dhe që kanë varur shpresa të shumta tek ato, duke hamendësuar se në këtë mënyrë ka ikur koha e shtypjes dhe e padrejtësisë dhe vendin e tyre e ka zënë zëri i popullit, përhapja e lirive, hapja politike dhe rikthimi i krenarisë. Gjithashtu ata hamendësojnë se kohës së varësisë dhe humbjes po i vjen fundi. Ata parashikojnë që të papunëve do t’u jepet një mundësi punësimi, që prodhimi kombëtar do të shpërndahet në mënyrë të drejtë dhe jo që një shtresë mjaft e vogël e popullit të ketë në dorë pjesën më të madhe të kapaciteteve të vendit, që vendimi politik do të burojë nga interesi i popullit dhe jo nga diktimet e jashtme.
A nuk janë të gjitha këto kërkesa të drejta? A nuk ka ardhur koha që ato të plotësohen falë këtyre revolucioneve? A nuk i është kthyer Umetit ndjesia e krenarisë dhe e sigurisë te vetvetja dhe shpresa për shërimin e vetvetes? A ka mundësi që një njeri që nuk i ka ndotur duart e tij me pasuritë e këtij Umeti, që të mos i mbështesë këto revolucione duke qenë optimist për mirësitë, zhvillimin dhe prosperitetin që do t’i ndjekin ato? A nuk i kanë kënduar përfitimeve të këtyre revolucioneve të gjitha shtresat e shoqërisë, deri edhe burrat e këtyre vendeve që u rrëzuan dhe që llogariten në radhët e këtyre vendeve? A nuk zhurmuan hatibët dhe poetët, duke përdorur shprehje falënderuese dhe lavdëruese dhe strofa që japin sihariqin e kerameteve, që u realizuan dhe të mrekullive që pritet të ndodhin? A nuk i kanë hipur që të gjithë anijes duke numëruar kontributet dhe duke pretenduar se janë themeluesit e këtij revolucioni dhe baballarët e tij?
A është e pranueshme në këtë situate, që dikush të marrë guximin për të shfaqur disa vërejtje dhe të shprehë rezervat dhe frikën e tij, që shpresat të mos jenë si realiteti që kemi përpara apo që publiku ta pengonte për të turbulluar atmosferën e pastër festive? A është e përshtatshme, që të lexosh ajetet që flasin për divorcin në një festë martese?
Pavarësisht kësaj këshille drejtuar Umetit na detyron që t’i zbulojmë disa të vërteta, që të sëmurit t’i tregohet qartë, se duhet të marrë ilaçe, edhe pse shpirti nuk i dëshiron ato. Ai që nuk vepron në mënyrë të tillë nga frika e një fjalë të keqe apo nga kujdesi për sigurinë vetjake ka rënë në kundërshtim me tekstin e hadithit: “Askënd prej jush të mos e pengojë autoriteti i njerëzve, që të thotë të vërtetën kur e sheh apo e dëgjon atë.” Në këtë mënyrë ai devijon rrugën e këshillës dhe mashtron Umetin e tij.
Nëse më parë i akuzonim regjimet për diktaturë dhe mbylljen e gojëve, a është normale që lind diktatura e revolucionit dhe tirania e medies duke e akuzuar atë që flet, që pyet apo që shfaq një vërejtje se është bashkëpunëtor i regjimeve të shkuara, edhe nëse është një i humbur që nuk e di vendin e tij në tokën e Allahut?
Pyetja e parë është: A janë të rastësishme këto revolucione dhe a kanë lindur për shkak të pushtetit të shtypjes, mendjemadhësisë dhe shpërfilljes së njerëzve dhe si rrjedhojë që të gjithë u ngritën për të larguar padrejtësinë dhe bënë atë që nuk arritën ta bënin njerëzit e mendjes? Apo ishin revolucione të mirëplanifikuara dhe regjimet e mëparshme u rrëzuan, për shkak se u kishte mbaruar afati i skadencës dhe e kishin përmbushur qëllimin që kërkohej prej tyre? Përse u ngritën revolucione vetëm në vendet arabe dhe nuk u shtrinë deri në vendet afrikane dhe aziatike, që janë vende shumë të ngjashme me to? Përse këto revolucione patën sukses në disa vende dhe nuk patën në disa të tjera? Përse Perëndimi përdor standarde të dyfishta, duke i dhënë bekimin disave prej tyre, duke ndërhyrë në disa dhe duke heshtur për disa të tjera? A mund të konsiderohet kjo që po ndodh si diktaturë e globalizimit dhe si një ndikim që pati media vizive, e cila ngre disa shtete dhe hedh poshtë disa të tjera?
A nuk janë këto revolucione një provë pjekurisë së popujve dhe e shfaqjes së mendimit për aspiratat e tyre, në vend që të dorëzohen dhe të bëhen vartës të të tjerëve? Apo janë thjesht një teatër i ri, i shpikur për t’i marrë mendjen popujve dhe për të futur vendin dhe njerëzit në një turbullirë të zhurmshme?
Çfarë është ky pushtet dhe ky ndikim i madh që kanë disa kanale satelitorë? Përse kritikohen kaq gjatë disa regjime deri aty sa disa nga këto kanale shfaqen si zëdhënës zyrtarë të revolucionit dhe si radioja zyrtare e tij? Ndërkohë është e habitshme mungesa e vëmendjes ndaj atyre regjimeve nën sqetullën e të cilave jetojnë këto kanale dhe shpërfillja e disa të metave që janë të pranishme në këto regjime, edhe pse nga ana tjetër fryhen fatkeqësitë, që u ndodhin të tjerëve? Përse i kanë vënë re këto të meta pikërisht në këtë kohë dhe i kanë injoruar ato më parë edhe pse kanë qenë të pranishme?
A ka mundësi që ekonomia dhe sistemet e arsimit që i kanë tepër modeste të vazhdojnë të mbahen në këmbë në gjendjen e tanishme? A nuk kanë hyrë disa vende totalisht në luftë civile? Për shembull Jemeni për pak sa nuk po rrëshqiste në këtë gjendje, nëse nuk do ta ruante përkujdesi hyjnor? A është vetëm ndryshimi ai që kërkohet? Në çdo rast, a do të jetë më i mirë se ai më i mëparshmi? A nuk ndryshoi regjimi në Somali dhe vendin e tij e zuri trazira dhe lufta civile? A nuk ndryshoi regjimi në Irak dhe popullata shijoi vetëm shkatërrime dhe luftë sektare pas këtij ndryshimi? A u bënë realitet të gjitha parullat pa marrë parasysh nëse ishin të pranueshme apo jo në të gjitha rastet? A nuk ka thënë poeti arab:
Ndoshta një ditë që shkoi më kishte bërë të qaja,
por kur një ditë tjetër më zuri, për të parën qava.
Dikush që dëshiron të hedhë poshtë këto pyetje legjitime mund të thotë: Ti beson te “teoritë e konspiracionit”, dhe kështu mendon se e ka mundur rivalin e tij, dhe e ka vënë para argumenteve përmes kësaj pyetjeje të gatshme. Unë them, se që kur jemi ndjerë të qetë nga teoritë e konspiracionit? A nuk është kjo që po ndodh në botën tonë konspiracioni më i madh? Po, është e papranueshme që mbështetja te konspiracionet të përbëjë një lloj arratie nga përgjegjësitë dhe një lloj fatalizmi.
Së pari, askush nuk mund ta mbrojë diktaturën arabe, që i ka poshtëruar të gjithë dhe që i ka çuar shoqëritë drejt humnerës për gjithçka, por pavarësisht kësaj askush nuk mund të tregohet i prerë, duke thënë se revolucionet arabe do të çojnë në realizimin e shpresave të njerëzve dhe synimeve për të cilat ata janë përmalluar, siç është krenaria, drejtësia, dhe prosperiteti, duke parë vështirësitë dhe pengesat që i rrethojnë ato.
Mbështetja emocionale e këtyre revolucioneve është diçka e pranueshme nga ana njerëzore, për shkak se të gjitha pa përjashtim kanë bërë thirrje për një ndryshim më të mirë dhe për një tranzicion më të dobishëm, poeti arab thotë:
Nëse ëndërr është, nuk ka ku të shkojë më mirë,
E nëse jo, të paktën kohë të bukura jetuam me të.
Por njerëzit intelektualë nuk mashtrohen nga parullat, as nuk mjaftohen me atmosferën festive, as me thirrjet e rrebeshta dhe të frikshme. Nuk mendoj se revolucionarët kanë plane të detajuara dhe një agjendë të përcaktuar, përveç dëshirës që kanë për ndryshim dhe për t’i bërë opozitë regjimeve të shkuara. Prova për cektësinë e vizionit të revolucionarëve është preokupimi i tyre me hakmarrjen kundër regjimeve të shkuara dhe përqendrimi i tyre tek e shkuara, në vend që të kujdesen për të ardhmen, gjë e cila përcakton mos-marrjen ende të pushtetit nga ata. Përkundrazi mbetjet e regjimit të rrëzuar janë ata që vënë në jetë gjërat në të tashmen dhe në të ardhmen e pritshme. Protestuesit nuk i bashkon me njëri-tjetrin gjë tjetër përveç opozita ndaj regjimeve të shkuara dhe nëse u jepet ndonjë rol, ata do të përballen me një peshë shumë të rëndë dhe kur kjo të ndodhë, që të gjithë do ta kenë të qartë, sesa e lehtë është që të bësh opozitë dhe sesa e vështirë është që t’i bësh realitet parullat. Por mos harro rolin e të huajve në përpilimin e politikave ekonomike, të sigurisë dhe ato strategjike. Të gjitha këto gjëra dhe të tjera të ngjashme i dobësojnë shpresat e mëdha që disa njerëz i kanë varur te ndërmarrja e një roli kyç të revolucionarëve për të realizuar një transformim të gjerë dhe një ndryshim të gjithanshëm.
Ky këndvështrim i rezervuar nuk do të thotë nënvlerësim i rolit që kanë luajtur revolucionarët në këtë etapë, siç është lirimi i të burgosurve të mendimit dhe atyre politikë, apo kthimi i shumë njerëzve që emigruan nga vendet e tyre pa dëshirën e tyre, apo lejimi i disave që të ushtrojnë të drejtën e tyre politike dhe mediatike, apo rikthimi i ndjesisë së shpresës. Këto çështje dhe të tjera si këto janë bërë realitet falë këtij ndryshimi dhe numërohen në sukseset e revolucionit, por pavarësisht kësaj nuk duhen anashkaluar rreziqet reale dhe fuqia e kufizuar dhe pikat e dobëta të kësaj dukurie, sepse mungesa e vëmendjes ndaj këtyre gjërave në kushtet e një gëzimi të pamatur mund të çojë në një dështim të madh dhe një kolaps të rrezikshëm. Në këtë mënyrë ne duhet të jemi të vëmendshëm ndaj pikave të dobëta që në fillim, sepse kjo mund të lehtësojë tejkalimin e disa gabimeve apo të pakësojë kolapsin vicioz.
Së dyti, a është e domosdoshme që shoqëritë arabe dhe ato islame ta marrin veten përmes kornizave dhe modeleve të importuara nga Perëndimi? A është demokracia perëndimore fjala magjike dhe balsami mjekues për të gjitha sëmundjet dhe të metat tona? A nuk janë parimet dhe kushtet tona të ndryshme nga ata që gjenden në Perëndim? Reduktimi i të gjitha sëmundjeve tona duke përsëritur këtë term dhe duke kënduar këtë parullë pa e hedhur shikimin në çështje të shumta përbën tallje me mendjet dhe imitim të verbër, që çon në drogimin e popujve dhe devijimin e tyre nga kërkimi i pikave reale të dobëta dhe në humbjen e shpërthyesit më të fuqishëm të forcave dhe i pengon ato që të realizojnë një lulëzim të vërtetë. Këtu kam si qëllim që Umeti ynë mund të veçohet përmes disa vlerave dhe të dallohet me disa veçori, por kjo nuk duhet ta çojë atë drejt izolimit dhe mospërfitimit nga përvoja e të tjerëve.
Mesa duket, një nga veprat e Perëndimit është fakti që ata e kanë kthyer demokracinë në Ungjillin e Ri, ku pranimi dhe kënaqësia është e lidhur me ndjekjen e hapave të tyre, në marrjen e rrugës së tyre dhe në imitimin e tyre në çështje më thelbësore. A është kjo rruga e demokracisë që në zanafillë (me detyrim)? Përse ata nuk i pranojnë vlerat e të tjerëve, nëse demokracia nuk është stereotip apo një emergjencë? Përse nuk i pranojnë disa parti, të cilat fituan zgjedhjet sipas normave të kësaj loje, siç është Hamasi dhe partia algjeriane “Shpëtimi”? Përse i përkrahën disa diktatura dhe i ndihmuan për të qëndruar gjallë, pastaj iu kthyen kundër pasi përmbushën objektivin e tyre? Përse tani bëjnë sikur qajnë për liritë e humbura dhe për pasuritë e vjedhura në kohën e filanit dhe të filanit sikur t’i kishin zbuluar tani? A nuk arritën të merrnin pjesën më të majme në gjithçka që ndodhi me cenimin e lirive, në mbulimin e të gjitha krimeve, dhe në vjedhjen e të gjitha pasurive, dhe vendosjen e këtyre të fundit në bankat e tyre? Çfarë është kjo hipokrizi dhe kjo tallje me mendjet e popujve? Si mund të kërkojnë disa njerëz prej tyre, ndërkohë që roli i tyre i turpshëm është më se i qartë për ata që i kanë sytë në ballë?
Së treti, lavdërimi i tepruar i revolucioneve nga disa thirrës dhe dijetarë muslimanë dhe paraqitja e tyre si një çlirim i ri dhe i përjetshëm përbën nxitimin e fundit jo të përshtatshëm për njerëzit e Sheriatit. Disa mund të mendojnë se ato janë fetva dhe jo mendime personale, disa të tjerë morën mundimin për ta vlerësuar në mënyrë koherente këtë gjendje dhe si rrjedhojë parashtruan argumente për legjitimitetin e saj dhe e quajtën vetëvrasësin si dëshmor. Do të kishte qenë prej urtësisë, që gjërat të merreshin shtruar në lidhje me nxjerrjen e një dispozite mbi një dukuri të re, imazhi i së cilës ende nuk ishte plotësuar dhe që ishte përzier me gjëra ende të dyshimta për peshoren e Sheriatit, sepse ajo që njihet në mënyrë themelore nga Sheriati është ndalimi i trazirave ose i shkaqeve që të çojnë drejt tyre. Po kështu edhe ngjarjet që ndodhën nën hijen e këtyre protestave, siç ishin vrasjet, prishja e pasurive dhe paralizimi i interesave publike, apo hedhja e disa termave të zbukuruara që nuk pranojnë makijazh. Nga ana tjetër, nuk kishte asnjë emergjencë sheriatike për të nxituar në nxjerrjen e disa dispozitave lavdëruese apo kritikuese. Disa thirrës u nxituan më herët, duke hedhur lavdërime për revolucionin iranian gjatë ngjizjes së tij dhe përpara kësaj kishin lavdëruar edhe Ataturkun. Madje disa prej tyre dhanë bekimin e tyre për rrëzimin e kalifatit osman pa marrë në konsideratë pasojat dhe pa shfaqur të paktën qoftë një rezervë të vetme.
Dikush mund të thotë: “A përbën negativizmi një qëndrim?” A është prej urtësisë që të heshtësh, në kushtet kur populli zien për ata që kanë bërë padrejtësi dhe kanë thithur gjakrat? A nuk duken thirrësit me moskokëçarjen e tyre, si të ishin ndihmëtarë të zullumqarëve dhe mbështetës të diktatorëve?
Përgjigja është se është një shenjë pjekurie kur thirrësit karakterizohen me qetësi dhe ekuilibër në fjalët dhe veprat e tyre, sepse masa e njerëzve ngatërrojnë ixhtihadin personal, që buron nga thirrësi dhe që ekspozohet ndaj gabimit dhe saktësisë me qëndrimin që reflekton sheriatin e pagabueshëm. Si rrjedhojë, ata nuk tregohen tolerantë ndaj thirrësve kur bëjnë një gabim ashtu siç veprojnë me politikanët. Në këtë mënyrë do të kishte qenë më e mirë për ta, që të zgjidhnin shprehjet e tyre dhe të peshonin mirë fjalët e tyre, të flisnin për atë që duhet bërë në kushtet e kësaj gjendjeje të rënduar dhe t’i drejtonin popujt e tyre drejt asaj që u bën dobi dhe të largoheshin nga shfaqja e urrejtjes personale apo nga mbyllja e llogarive me ndonjë regjim apo rrymë të caktuar, edhe nëse më parë janë përballur me zullumin dhe kokëfortësinë e tyre.
Zgjidhja më e përshtatshme për ta nxjerrë Umetin nga kriza e tij është dialogu, pajtimi dhe mospërjashtimi i palës tjetër, sepse rruga e përjashtimit e përdorur më parë ka çuar në këtë mbytje të tanishme dhe në të ardhmen nuk do të çojë drejt një zgjidhje të përhershme, apo drejt një zhvillimi të konsiderueshëm. Gjithashtu nga Umeti kërkohet që të shohë përpara për të dalë nga kriza, duke përcaktuar prioritetet, duke vendosur strategji afatshkurtra dhe afatgjata, duke e tejkaluar këtë situatë me urtësi dhe përgjegjshmëri, duke bërë dallimin mes asaj që shpresohet dhe asaj që është e realizueshme, duke i vënë re me kujdes vështirësitë dhe pengesat, duke përfituar nga të gjitha energjitë e Umetit dhe duke i dhënë përparësi parimit të pajtimit mbi atë të hakmarrjes dhe të mbylljes së llogarive. Allahu qoftë Mbështetësi i këtij Umeti në gjithçka i bën dobi dhe e forcon atë.
Ahmed Haxh Abdurrahman
Burimi: www.albislam.com
