Imam Ibn Kajjim El-Xhevzijje
Imam, Muhakkik, Shejhul Islam, i dalluar në shkencat e fikhut, hadithit, tefsirit dhe gjuhën arabe. Autor i shumë veprave në të cilat shfaqën aftësitë e tij mendore dhe letrare. E quanin Shemsud-din, Ebu Abdull-llah, Muhammed ibën Ebi Bekr ibën Ejjub ibën S’ad ibën Hariz Ez-Zer’ij, Ed-Dimeshkij i njohur Ibën Kajjim El Xheuzijje sepse i ati i tij ishte kujdestar për medresën e njohur “El Medrese El Xheuzijje” e formuar prej dijetarit të njohur Ebul Mehasin, Jusuf ibën Abdur-Rahman ibën Ali ibën Xheuzi.
Lindi me 7 Safer të vitit 691 h. në familje të ndershme, e dalluar me dituri në fshatin Zer’ë në afërsi të Damaskut.
Nga i ati i tij, Ebu Bekr i mësoi mësimet e para dhe shkencën e feraidit (ndarja e trashigimisë) të cilën i ati i tij e kishte përvetësuar shumë mirë.
Shkencën e hadithit e mësoi tek Esh-Shihab En-Nablusi, El Kadi Tekijjud-din ibën Sulejman, Ebu Bekr ibën Abdud-Daim, ‘Isa El Mut’im, Ismail ibën Mektum dhe Fatime bintu Xheuher.
Shkencën e arabishtës e përvetësoi prej shumë mësues. Në mesin e tyre janë: Ebul Feth El Ba’li, Ebul Beka dhe Mexhdud-din Et-Tunisi.
Shkencën e fikhut dhe bazat e tij e mësoi tek Safijjud-din El Hindi, Shejhul Islam Ibën Tejmijje dhe Ismail ibën Muhammed El Harrani.
Si mësues i veçantë i tij konsiderohet Shejhul Islam Ibën Tejmijje. Mbeti nxënës i tij i pandarë për një kohë të gjatë prej vitit 712 h. deri 728 h. Ibën Kajjimi përfitoi shumë nga mësuesi i tij duke i ndëgjuar këshillat e pjekura dhe duke pirë nga ky burrim i pashtershëm i diturisë. Me vendosshmëri i mbronte mendimet e tij duke e ndjekur metodën shkencore e cila bazohet në Kur’anin famëlartë dhe Sunnetin autentik ashtu siç e kanë kuptuar gjeneratat e Selefit. Ibën Kajjimi ishte ai i cili i përhapi librat e mësuesit të tij duke i shkurturar, adaptuar dhe zgjëruar ata.
Dobia më e madhe që e përfitoi Ibën Kajjimi prej mësuesi i tij ishte besimi i pastër, të kapurit për librin e All-llahut [subhanehu ve teala] dhe sunnetin e të Dërguarit të All-llahut [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem]. Filloi me vepër për t’i ringjallur gjërat e harruara të fesë Islame duke i luftuar llojet e shumta të devijimit që ishin të përhapura në shoqërinë Islame. Nga një analizë sipërfaqësore e veprave që i ka shkruajtur Ibën Kajjimi shihet vendi i lartë të cilin autori ia jep Kur’anit duke i nxitur, në mënyrë indirekte, lexuesit që të thellohen në kuptimet e gjëra të këtij mesazhi hyjnor. Sunneti dhe komentimi i tij kanë vend të veçantë në veprimtarinë e Ibën Kajjimit. Për këtë shkak Ibën Kajjimi konsiderohet prej dijetarëve reformator të cilit janë ndërtuar si personalitete nën ndikimin e veçant të Kur’anit dhe Sunnetit.
DISA NGA MENDIMET E TIJ NË AKIDE DHE FIKH
Nga librat që i shkroi shihet qartë se vazhdimisht është orvatur që t’i përcakton veçoritë thelbësore të Ummetit Islam duke ua trasuar rrugën e drejtë (Es-Sirat El-Mustekim) largë ekstremizmit në një anë dhe pasivizmin në anën tjetër. Vazhdimisht i ka potencuar çështjet e besimit dhe sqarimet për gjërat e lejuara dhe të ndaluara.
Ai dhe mësuesi i tij ishin ata të cilit promovonin parimin e përgjithëshëm i cili konsiderohet peshore për çështjet e besimit, metodologjin dhe nxerrjen e dispozitave përkatëse, në çdo kohë dhe vend. Me të ata matnin dhe analizonin ideologjitë, teoritë dhe drejtimet. Ky parim i përgjithëshëm është, mbështetja e plotë në Kur’an dhe Sunnet ashtu siç i kanë kuptuar tre gjeneratat e dalluara (Es-selef Es-salih) si burime te pakotestueshme pastaj përhapja e kuptimeve të tyre në masë (El Umme).
Vetëm kjo metodë e punës është rrugë që garanton lumturi në dynja dhe ahiret.
Rrugën e drejtë (Es-Sirat El Mustekim) kështu e shpjegonte: “ Ajo është rruga të cilën i Lartësuari e ka zgjedhur për robërit e Tij. Cilësitë e kësaj rruge ua ka kumtuar me anë të shpalljës. Kjo rrugë, e vetmja që i afron tek Zoti i tyre, është njësimi i All-llahut [subhanehu ve teala] me adhurim dhe zbatimi i porosive Pejgamberike pa kontestimin e tyre.
Ky parim në esencë është kuptimi i vërtetë i shehadetit.
Luftonte pasimin e verbër (taklidin) duke i përcaktuar llojet e ndaluara të tij.
Lloji i parë i taklidit të ndaluar është: pospërfillja e shpalljës hyjnore dhe pasimi i verbër i traditave të trashiguara prej prindërve duke mos i peshuar me peshorën e shpalljës (Vahjit).
Lloji i dytë: pasimi i atij për të cilin pasuesi nuk e dinë se sa merritor është.
Lloji i tretë: pasimi i mendimit i cili është në kundërshtim të hapur me argumentet e shpalljës.
Besonte në emrat dhe cilësitë e All-llahut [subhanehu ve teala] duke mos e përngjasur atë me asnjë krijesë dhe duke e refuzuar medh-hebin e atyre që e zhveshin All-llahun [subhanehu ve teala] prej cilësive që i takojnë madhërisë së Tij.
Refuzonte parimet e devijuara të Sufive në ato çështje që i ishin në kundërshtim të pamohueshëm më fenë Islame sikur vahdetul vuxhudi , dallimi i shpikur mes sheriatit dhe hakikatit, shpikja e risive të ndryshme, mospërfillja e diturisë dhe mbështetja në shije (Edh-Dheuk), largimi nga martesa dhe vetmimi në vende të largëta.
Stimulonte ixhtihadin duke e potencuar se vetëm me ixhtihad të mirëfilltë do të arrihet qëllimi i lartë i sheriatit Islam mbrojtja e njeriut dhe drejtave të tij në tokë si mëkëmbës i All-llahut [subhanehu ve teala].
NXËNËSIT E TIJ:
Shumë dijetar të njohur ishin nxënës të tij.
1) Imam Hafidh Zejnud-din Ebul Ferexh Abdur-Rahman ibën Ahmed ibën Rexheb El Bagdadi Ed-Dimeshkij El Hanbelij autor i shumë veprave në hadith,fikh dhe histori. Ishte prezent në tubimet e Ibën Kajjimit deri në fund të jetës së Ibën Kajjimit.
2) Hafidh ‘Imadud-din Ismail ibën Umer ibën Kethir Ed-Dimeshkij dijetar I njohur në shkencën e hadithit dhe autor i tesfirit i njohur sikur “Tefsiru Ibën Kethir” dhe veprës me peshë të madhe në shkencën e historisë “El Bidaje ven-Nihaje”
3) Esh-Shejh Imam Hafidh El ‘Umde Shemsud-din, Ebu Abdull-llah Muhammed ibën Ahmed ibën Abdul Hadi ibën Kudame El Makdisij dijetar i njohur i hadithit dhe terminologjisë së tij. Për këtë njeri historiani i njohur Dhehebiu thotë: “Pasha All-llahun çdo herë kur jam takuar me të kam përfituar diç të re”
4) Esh-Shejh Shemsud-din, Ebu Abdull-llah Muhammed ibën Abdul Kadir ibën Uthman En-Nablusij. Këtë nxënës të Ibën Kajjimit e quanin “Xhennet” për shkak të njohurive të gjëra që i kishte.
DISA NGA FJALET E DIJETARËVE PËR IBËN KAJJIMIN
Hafidh Ibën Rexhebi kështu e përshkruante: “Dijetar në lëminë e tefsirit, nuk krahasohej askush me të, në lëminë e usulud-dinit kishte arritur kulminacionin. Në hollësi i njihte hadithet dhe kuptimet e tyre, fikhun dhe bazat e tij, gjuhën arabe…
Ishte adhurues i përpikët, nuk linte namazin e natës, namazin e falte gjatë dhe vazhdimisht e përmendte All-llahun [subhanehu ve teala]…
Modest dhe i varfur për mëshirën e All-llahut [subhanehu ve teala]…
Nuk kam parë të ngjajshëm me të në çështjet e adhurimit, as që kam parë njëri më të ditur se ai…
Me një fjalë nuk kam parë njëri si puna tij”.
Hafidh Dhehebiu thotë: “Kishte interesim të veçantë për tekstet e haditheve dhe shkencën mbi transmetuesit të haditheve. Ishte i shkathët në shkencën e fikhut…
Ishte përhapës i diturisë”.
Hafidh Ibën Kethiri thotë: “Ishte dijetar i aftë në shumë lëmi veçanërisht në shkencën e tefsirit, hadithit dhe bazat e imanit dhe Islamit…
Ka përfituar shumë prej mësuesit të tij Shejhul Islam Ibën Tejmijje…
Vazhdimisht mësonte, natën dhe ditën. Nuk e ndërpriste lutjën…
I moralshëm, nuk kishte zili dhe urrejtje për askënd. Nuk kam parë dijetar i cili aq shumë i bëntë ibadet All-llahut [subhanehu ve teala]”.
Thotë Ebu Bekr Muhammed ibën El Muhibb: “I thashë dijetarit të njohur El Mizzi: a është Ibën Kajjimi në gradën e Ibën Huzejmes ? Ai u përgjigj Ibën Kajjimi në këtë kohë është sikur Ibën Huzejmeja në kohën e tij”.
Kadiu Burhanud-din Ez-Zer’i thotë: “Nuk kam parë nën qiell njëri më të ditur se Ibën Kajjimi ishte mësues në medresen “Sadrijje” dhe imam në “Xheuzijje” autor I veprave të shumta në lëmi të ndryshme”.
Thotë Imam Ibën Haxheri: ”…kishte njohuri të gjëra për mendimet e ndryshëm të dijetarëve të selefit”.
Thotë Imam Sheukani: “u përkufizonte me argumentet e sakta, vepronte me ta …”.
VEPRAT E TIJ
Ibën Kajjimi është autor i shumë veprave në shumë lëmi të shkencave Islame.
Librat e tij janë të dobishme për lexuesin.
Në lëminë e fikhut i ka shkruajtur këto libra
– I’lam muvek’iin an Rabbil alemin
– Et-Turuk El Hakimijje fis-Sijasetish-Sher’ijje
– Igathetu lehfan fi mekaidi shejtan
– Tuhfetul meudud bi ahkamil meulud
– Ahkamu ehli dhimme
– El Furusijje
Në lëminë e hadithit dhe sirës i ka shkruajtur këto libra
– Tehdhibu sunen Ebi Davud
– Zadul mead fi hedji hajril ‘ibad
Në lëminë e besimit i ka shkruajtur këto libra
– Ixhtimau xhujushil islamijje ala gazvil muattil-le vel xhehmijje
– Es-Savaik el mursele alel xhehmijje el muattil-le
– Shifaul alil fi mesail el kada vel kader vel hikmeti vet-ta’lil
– Hidajetul hajara minel jehudi ven-nesara
– Hadil ervah ila biladil efrah
– Kitabur-ruh
Në lëminë e ahlakut i ka shkruajtur këto libra
– Medarixhus-salikin
– Uddetus-sabirin ve dhehiretush-shakirin
– Ed-dau ved-devau (është duke u përkthyer në gjuhën shqipe)
– El vabil es-sajjib
– Et-tibjan fi eksamil Kur’an
– Bedaiul fevaid
– Xhelaul efham fis-salati ves-selami ala hajril enam
– Reudatul muhibbin
– El fevaid
– Tarikul hixhretejn ve babu seadetejn
– Miftahud-daris-seadeti
VDEKJA E TIJ
Jeta e tij në këtë botë përfundoi në mbrëmje me 23 rexheb të vitit 751h. në Damask. All-llahu e mëshiroftë me mëshirën e Tij të gjërë.
Mr. Sc. Talha Kurtishi, 11.11.2002 – albislam.com
